از «پدرم یار تفنگه» تا «گروه تواشیح مکتب»
صالح کاهانی
۱. در سیر تاریخی «هنر انقلاب» در تمامی شکل‌های آن، این تعهد به حقیقت است که مایه جاودانگی و بهانه حضور آنی در لحظه‌های دوران شده است. جمع‌خوانی و شعارهای مردمی انقلاب با صبغه نغمات ایرانی، زمینه ظهور گروه‌های مختلف سرود را در سطح کشور فراهم کرده بود. با توجه به تحولات فکری و فرهنگی آن روزگار، عمومی‌شدن امر تربیت موجب ایجاد گروه‌های سرود انقلابی در مساجد و مدارس شد. امام خمینی(ره) به‌عنوان رهبر فقیه و ژرف‌اندیش انقلاب با شناخت این ظرفیت، زمینه گسترش جمع‌خوانی موسیقایی را برای مردم دین‌دار فراهم کرد.
۲. استان گلستان به‌دلیل سکونت اقوام و مذاهب ایرانی، قالب‌های هنری بسیار متنوعی برای آفرینش هنر انقلاب دارد. در سابقه هنر انقلاب در زیست‌بوم استان گلستان، هنرمندان و گروه‌های هنری متنوعی رخ عیان می‌کنند که چشم و گوش را نوازش می‌دهند. یکی از اتفاق‌های بسیار شاخص هنر انقلاب در این استان، تشکیل گروه سرود مکتب المهدی(عج) گنبد کاووس است. سیر فعالیت این گروه سرود از دوران حضور در بستر سپاه منطقه ۳ وقت، تا بنیاد شهید و امور تربیتی آموزش‌وپرورش، بیانگر الگوی تربیتیِ پرجاذبه با محوریت مربیان بادغدغه است. الگویی که با تغییر دولت‌ها و سیاست متولیان فرهنگی در سایه غفلت فرو نرفت و همین ثبات قدم، ویژگی ممتازش شد.
۳. چالش اصلی گروه سرود مکتب المهدی(عج) به‌کارنگرفتن ساز موسیقی در سرود بود؛ مسئله‌ای که برخلاف پیشگامی نسبت به گروه‌های مختلف کشور، حتی گروه سرود آباده، به‌تدریج عامل ضعف آن‌ها تلقی گردید. اما از منظر دیگر، شیوه جمع‌خوانی مکتب المهدی(عج) با فضای خلوت عاطفی و آرمانی، زمینه تأمل و درک عمیق مفاهیم اشعار را فراهم می‌کرد. گویی سکون و فاصله‌گذاری در فضای سرود، نوای خودآگاهی بود که ضرباهنگ اغواکننده و سحرانگیز موسیقی مدرن و سبک زندگی عصر جدید را به‌چالش می‌کشید. شبیه به ابداعی که شهید مرتضی آوینی در «روایت فتح» دنبال می‌کرد.
۴. اگرچه انقلاب و جنگ تحمیلی فعالیت یک گروه قرآنی کوچک را به مضامین سرودها با مفاهیم والای شهادت و مبارزه پیوند داد، به‌تدریج با فاصله‌گرفتن از سال‌های جنگ و تغییر اوضاع فرهنگی، موضوعات مذهبی و به‌خصوص تواشیح جایگزین سرودهایی همچون «پدرم یار تفنگه» شد. تقویت بُعد مذهبی از ماهیت سیاسی انقلابی در دهه نخست انقلاب در حدود یک دهه اخیر فعالیت گروه را به‌سمت تعزیه مکتب المهدی(عج) در ماه محرم نیز برد. حال امروز پس از چند نسل فعالیت گروه، هر یک از میراث‌داران، در کسوت مربی و استاد در رشته‌های هنری، شاگردانی را تربیت می‌کنند. همچنین برخی از اعضای گروه صاحب تولیدات شاخص و شهرت استانی و ملی شدند.
متن کامل این مطلب را می‌توانید در صفحات ۶۰ تا ۶۳ شماره دوم سوره سیمرغ بخوانید.